Witamina D

Witamina D

Witamina D to grupa witamin, w której znajdujemy między innymi cholekalcyferol (witamina D3) i ergokalcyferol (witamina D2). Jest rozpuszczalna w tłuszczach, nazywa się ją również prohormonem. Cholekalcyferol powstaje w organizmie człowieka, podczas ekspozycji na słońce. Obie z wymienionych form witaminy D są nieaktywne, a przejście w formę czynną wymaga dwukrotnej hydroksylacji, procesu, który następuje w nerkach  W następnym etapie związek w nerkach i zmienia witaminę w aktywną formę, czyli 1,25-dihydroksycholekalcyferol.

Funkcje i działanie witaminy D

Witamina D w organizmie pełni bardzo ważną rolę w utrzymaniu homeostazy wapniowo-fosforowej, absorbcji wapnia i metabolizmie kości. Wpływa także na odpowiedź immunologiczną, koordynację nerwowo-mięśniową, układ nerwowy, produkcję insuliny przez trzustkę, a także hamuje proliferację komórek nowotworowych. W efekcie zwiększa się poziom wapnia we krwi oraz pobudza się prawidłowe tworzenie kości. Badania wykazały również istnienie receptorów witaminy D – VDR (Vitamin D Receptor) między innymi w mózgu, sercu, jelitach i nerkach, które mogą mieć wpływ między innymi na wydzielanie insuliny oraz różnicowanie komórek układu immunologicznego..

Witamina C wspomaga system immunologiczny, jednak to witamina D Wspiera procesy metaboliczne, chemiczne i hormonalne w organizmie odpowiedzialne m.in. za odporność w organizmie. Pomaga także utrzymać prawidłowy poziom najważniejszych hormonów w organizmie, na przykład testosteronu, utrzymując jego wysoką produkcję.

Źródła i zapotrzebowanie na witaminę D

Najważniejszym źródłem witaminy D jest ludzki organizm, który pod wpływem ekspozycji na słońce sam wytwarza niezbędną witaminę. Wystarczy 15 minut na słońcu. W tym czasie minimum 18% ciała powinno być odsłonięte i niepokryte filtrami. Witamina D występuje w małej ilości produktów żywieniowych, między innymi w tłustych rybach i jajkach. Do niedawna weganie mogli suplementować jedynie witaminę D2, jednak naukowcy odkryli również roślinne źródło witaminy D3 – algi morskie. Jest tak samo skuteczna jak ta, która pochodzi z lanoliny. 

Jedynie około 20% witaminy D w organizmie pochodzi z diety, reszta zapotrzebowania na witaminę z tej grupy pokrywana jest z suplementów diety oraz syntezy skórnej. Obecnie zapotrzebowanie szacowane jest w związku ze stężeniem witaminy D we krwi. Przyjmuje się, że stężenie optymalne wynosi od 30 do 50 ng/ml, suboptymalne od 20 do 30 ng/ml, niedobór znaczny od 10 do 20 ng/ml, a niedobór ciężki mniej niż 10 ng/ml. Istotne jest jednak to, że do zapewnienia odpowiedniego poziomu witaminy D należy wziąć pod uwagę również karnację skóry, masę ciała, wiek oraz występujące choroby. Dla dokładnego zbadania poziomu witaminy D w organizmie, należy udać się na odpowiednie badanie krwi.

Nadmiar i niedobór witaminy D

Już od lat osiemdziesiątych mówi się o powszechnym niedoborze witaminy D, nawet w rejonach o dobrym nasłonecznieniu. Nie sprzyja mu również stosowanie kremów z filtrem, zanieczyszczenie środowiska, a także długie przebywanie w pomieszczeniach. Może skutkować zaburzeniem mineralizacji kości oraz ujemnym bilansem wapniowym. Konsekwencją tego może być krzywica, osteomalacja bądź osteoporoza. Niedobór witaminy D może mieć wpływ również na otyłość oraz na choroby sercowo – naczyniowe, autoimmunologiczne i neurodegeneracyjne. Do objawów niedoboru witaminy D zaliczyć można obniżoną odporność, złe samopoczucie, słabe kości i zęby oraz szybkie męczenie się. Co bardzo istotne, nadmiar tej witaminy również jest niekorzystny. Za wysokie stężenie uważa się wskaźnik wynoszący powyżej 50 do 100 ng/ml, a za toksyczne – powyżej 100 ng/ml. Taki poziom witaminy D może prowadzić do hiperkalciurii i hiperkaliemii, zwłaszcza u osób z mutacją genów, odpowiedzialnych za metabolizm tejże witaminy. Nadmiar witaminy D objawiać się może nudnościami, wymiotami, bólami głowy i brzucha, nadmiernym pragnieniem oraz zaparciami.

Wskazania do stosowania witaminy D

Wskazaniem do dodatkowego stosowania witaminy D jest jej niedobór, czyli zbyt niski poziom w organizmie, bądź też zwiększone w danej chwili zapotrzebowanie, na przykład u kobiet w ciąży. Odpowiednia dawka witaminy D wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, wspomaga pracę mięśni, zmniejsza ryzyko osłabienia mięśni czy też upadków, schorzeń i stanów zapalnych. Wprowadzając suplementację witaminą D można wzmocnić również tkankę kostną i zębową. Najlepiej przyswajalna jest witamina D w połączeniu z witaminą K, która również jest rozpuszczalna w tłuszczach. Razem wspierają produkcję i aktywację białka Matrix Gla, które zapobiega zwapnianiu i pękaniu naczyń krwionośnych. 

Witamina D3 dla dzieci

Witamina D jest bardzo ważna również dla dzieci. Niedobór może prowadzić do krzywicy, która objawiać się może rozmiękczeniem kości czaszki, zgrubieniami w miejscu połączeń żebrowych, zniekształceniem klatki piersiowej i kręgosłupa oraz zahamowaniem wzrostu. Często mają przy tym duży brzuch i zaobserwować można u nich obfite pocenie w okolicach potylicy. W moczu u takiego dziecka zwykle wykryć można wzrost wydalania fosforanów i ilości śladowe wapnia. Dlatego też młode mamy coraz częściej decydują się na karmienie piersią przez pierwsze kilka miesięcy życia dziecka, dzięki czemu obecnie rzadko możemy się spotkać z krzywicą u niemowląt. Odpowiednia dawka witaminy D, wraz z wapniem i fosforem sprawia, że udział tych pierwiastków w tworzeniu kości jest na prawidłowym poziomie.